Libris bekroont Congo-boek

'Briljant, adembenemend, meeslepend': met die superlatieven beschreef Paul Schnabel, de voorzitter van de Libris-jury, Een geschiedenis van Congo. De jury bekroonde het boek unaniem. In haar rapport loofde ze de 'rijke, bijna barokke taal' en de 'originele combinatie van persoonlijke betrokkenheid en journalistieke distantie'. Aan de prijs zit 20.000 euro vast.

Het bekroonde werk behandelt de geschiedenis van de voormalige Belgische kolonie van 1850 tot vandaag. Het munt uit door de getuigenissen van Congolezen die belangrijke episoden uit de geschiedenis van hun land vanop de eerste rij hebben meegemaakt. Van Reybrouck kwam zelfs een krasse eeuweling op het spoor die nog herinneringen had aan de tijd van Leopold II. De wantoestanden waarvoor de Congo Vrijstaat berucht werd, kende de man uit eigen ervaring.

Het Congo-boek van Van Reybrouck, dat ook genomineerd is voor de AKO-prijs, heeft succes bij een breed publiek. Het zit aan zijn dertiende druk en er gingen al bijna 50.000 exemplaren over de toonbank. Het gebeurt niet vaak dat historische werken zo sterk aanslaan - een voorbeeld is In Europa van Geert Mak.

'Het succes in België is te begrijpen door de vijftigste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid', zegt Van Reybrouck. 'Er verschenen wel twintig boeken en er waren tv-programma's. Maar dat verklaart niet het succes in Nederland. Bijna de helft van de oplage wordt daar verkocht. Mensen houden blijkbaar van een complexe geschiedenis die op een leesbare manier verteld wordt. Dat had je bijvoorbeeld met De fatale kust van Robert Hughes. Ook dat boek werd gelezen door mensen die niets met Australië te maken hadden.'

Buchmesse

Het succes blijft waarschijnlijk niet beperkt tot het Nederlandse taalgebied. Aan de vooravond van de Frankfurter Buchmesse werden de wereldrechten op de Engelse vertaling voor 50.000 dollar gekocht door de Amerikaanse uitgeverij Harper Collins. 'Dat hadden ze bij De Bezige Bij in de voorbije twintig jaar niet meegemaakt voor een Nederlands boek', zegt Van Reybrouck. Harper Collins heeft dezer dagen een wereldwijde bestseller met Freedom (Vrijheid), de jongste roman van Jonathan Frantzen.

Ook Noorwegen was er vroeg bij om de rechten te kopen. Over de Duitse en de Franse vertaling - die laatste is belangrijk voor de verspreiding in Congo - wordt volop onderhandeld. Van Reybrouck is van in zijn jeugd vertrouwd met Congo omdat zijn vader er werkte. Hij is opgezet met de gunstige reacties van Congolezen die het boek lazen. 'Een Congolees vertelde me dat hij geen ander boek kent waarin een Belg zijn eigen perspectief zo goed relativeert.'

David Van Reybrouck (Brugge, 1971) was met Een geschiedenis van Congo niet aan zijn proefstuk. Hij publiceerde onder meer het toneelstuk Die Siel van de Mier en het essay Pleidooi voor populisme, die allebei in de prijzen vielen. Momenteel werkt hij aan een nieuwe toneeltekst en aan een roman. 'Die hebben geen van de twee met Congo te maken', zegt hij. 'Maar ik laat het thema niet los. En met Pen-Vlaanderen werken we volop aan betere relaties met de Congolese schrijvers.' 

Auteur: Jan Van Hove
Dit stuk verscheen in De Standaard.