Persconferentie Fonds Pascal Decroos

Het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek maakt twee juryleden bekend en evalueert vier jaar werking

PERSBERICHT

(Brussel - 27/01/2004) -- Op 11 oktober 1999 ging het Fonds Pascal Decroos officieel van start. Het Fonds werd opgericht door een aantal collega’s, vrienden en familieleden van de in december 1997 verongelukte reportagemaker Pascal Decroos. Het Fonds heeft als als doelstelling om het uitvoeren van bijzondere journalistieke projecten in Vlaanderen te stimuleren. Het Fonds wordt gedragen door meer dan 200 sympathisanten (vooral mediamensen).

Jury
Het initiatief werkbeurzen is het belangrijkste instrument van het Fonds Pascal Decroos om zijn doel te bereiken. Evaluaties van de voorstellen gebeuren door een onafhankelijke anonieme jury. Die bestaat uit vier leden waarvan drie met een gedegen journalistieke ervaring en één met een andere relevante achtergrond. Geen enkele van de juryleden is verbonden met een (Vlaams) mediabedrijf. Om de twee jaar worden twee van de vier juryleden vervangen.

Op dinsdag 27 januari was het de beurt aan Paul Muys en Dirk Voorhoof. Zij zetelen sinds 1999 in de jury. Hun namen werden bekend gemaakt op een persconferentie in De Markten te Brussel. Het bestuur van het Fonds kijkt heel tevreden terug op de inspanningen die de heren Muys en Voorhoof hebben geleverd. Zij deden het met de nodige ernst en betrokkenheid. Niemand zal betwijfelen dat het Fonds met deze twee juryleden een ernstige, onafhankelijke, kritische en degelijke jury heeft kunnen samenstellen.

Het Fonds breekt alle records in 2003
Dat er bij de journalisten nood is aan een dergelijk initiatief als het Fonds Pascal Decroos bewijst het groeiende aantal aanvragen. In 2002 waren er 80 aanvragen. In 2003 zijn het er 103, waarvan 45 effectief een beurs mochten ontvangen (goed voor 133.600 euro). In vergelijking met het Nederlandse Fonds, dat vorig jaar 166 aanvragen telde (en enkel schrijvende pers bedient), scoort het Fonds Pascal Decroos heel hoog zowel wat het aantal aanvragen betreft, als het aantal toekenningen. In Nederland kende het Fonds voor Bijzondere Journalistieke Projecten slechts 35 aanvragen goed. Eén van de Vlaamse ontslagnemende juryleden pleitte om in Vlaanderen in de toekomst eveneens minder beurzen maar grotere budgetten toe te kennen. Het bestuur van het Fonds Pascal Decroos onderschrijft die gedachtengang. Dit moet de kwaliteit van de gerealiseerde projecten ten goede komen.

Dankzij het Fonds Pascal Decroos zagen in 2003 een paar geruchtmakende en/of noemswaardige projecten het licht zoals het project van Marleen Teugels over de tabaksindustrie, Michael De Cock en de asielproblematiek, Bart Demyttenaere en armoede in België, Ward Daenen met het verhaal over de laatste federale instellingen of Rudi Rotthier en de Koranroute. Stuk voor stuk projecten die zonder de steun van het Fonds niet waren gerealiseerd, of toch niet in de huidige vorm. Sommige projecten werden zelfs al in het Frans vertaald zoals het boek ‘Armes sales, guerre propre?’ van Marleen Teugels en het boek van Joost Loncin over Joodse kinderen op de vlucht voor de Holecaust.

In even grote mate is het verheugend dat een reeks bescheidener projecten, althans qua verkoop en aandacht, dankzij een bijdrage van het Fonds Pascal Decroos tot stand is kunnen komen. Daarvoor is het Fonds immers opgericht: journalisten in staat stellen arbeidsintensieve onderzoeken te verrichten waarvoor de financiële vergoeding van de uitgever of de verwachte opbrengsten ontoereikend zijn.

Freelance journalisten
Dat 61 van de 103 aanvragers freelancers zijn, is een signaal (27 freelancers kregen uiteindelijk een werkbeurs). Wie voor het zelfstandig bestaan kiest, weet dat hij in onzekere zeeën zwemt. Zijn toegevoegde waarde aan het mediaproduct moet op elk ogenblik zeer hoog zijn, wil hij of zij niet aan de kant geschoven worden. Het Fonds Pascal Decroos is voor freelancers een extra instrument om die toegevoegde waarde te realiseren.
Niettemin houdt het Fonds een pleidooi voor een degelijke verloning van freelancers, een respectvolle behandeling van hun werk en een menselijke afscheidsregeling. Het Fonds Pascal Decroos onderschrijft dan ook het eisenplatform van de werkgroep zelfstandige journalisten VVJ.

Weinig onderzoeksjournalistieke projecten en methodes
Samen met de juryleden blijven we vaststellen dat nauwelijks of geen projectaanvragen voor onderzoeksjournalistiek werden ingediend (slechts 14 op 103 aanvragen). Dergelijke projecten – met of zonder financiering van het Fonds – zijn moeilijk te vinden in de Vlaamse media. Onderzoeksjournalisiek is in Vlaanderen geen traditie.
Heel wat journalisten hebben bepaalde ‘methodes van onderzoeksjournalistiek’ nog nooit gebruikt. Zo is de wet op de openbaarheid van bestuur (WOB) onbekend bij heel wat Vlaamse journalisten. Het Fonds is een groot pleitbezorger van het gebruik van openbaarheidswetgeving op alle niveaus en schreef dan ook een memorandum ter attentie van de nieuwe federale regering. We kregen geen enkele reactie.
Naast de WOB wordt in Vlaanderen nauwelijks of geen gebruik gemaakt van de archieven, noch van Computer Assisted Reporting (CAR). Bijscholing is onbestaand. De VVOJ-conferentie onderzoeksjournalistiek in Antwerpen – mee gefinancierd door het Fonds - heeft dit opnieuw bewezen. De meeste Vlaamse journalisten hadden geen tijd of vonden het te duur en zonden hun kat. Dit was een gemiste kans.

22% van de werkbeurzen gaat naar starters
Van de 45 in 2003 toegekende beurzen gingen er 10 naar starters (met minder dan twee jaar ervaring). Blijkbaar werpt de campagne, die het Fonds Pascal Decroos sinds geruime tijd in de hogescholen en universiteiten voert, haar vruchten af. De Vlaamse Scriptieprijs is een perfect instrument om het Fonds bij studenten bekend te maken. Ook de lezingen die het Fonds nu al enkele jaren in de hogescholen en universiteiten geeft, verlagen de drempel voor starters. Het is immers één van de doelstellingen van het Fonds Pascal Decroos jongeren de mogelijkheid te bieden hun journalistieke talenten in de praktijk te ontwikkelen.

Het Fonds Pascal Decroos wint aan slagkracht door zijn 2.500 e-mailadressen van journalisten en media-geïnteresseerden, door zijn informatieve website en niet in het minst door de subsidiëring van boeiende journalistieke projecten. Het Fonds wil zijn werkzaamheden voortzetten: het financieel ondersteunen van bijzondere projecten over belangwekkende en uiteenlopende onderwerpen die resulteren in interessante reportages, documentaires en boeken. En het wil het discours over het belang van onderzoeksjournalistiek en bijzondere journalistiek blijven stimuleren.