2004-04-28

Bedrijven in conflictgebieden leveren vaak slecht nieuws op: illegale wapenhandel, plundering van grondstoffen, giflozingen en ontruiming van dorpen. Waar je nooit iets over leest, is de potentie van multinationals om bij te dragen aan stabilisering. Toch zijn er multinationals die hun core business inzetten voor conflictoplossing, verbetering van bestuur, mensenrechten en welvaart.
De auteurs interviewden managers in 'moeilijke' landen als Rwanda, Afghanistan en Birma over hun aanpak.

Twee zaken springen in het oog. Ten eerste staan multinationals in conflictgebieden voor dilemma's waarin cultuurverschillen een grote rol spelen. Wie daaraan voorbijgaat is in het gunstigste geval ineffectief, en met een beetje pech zelf een bron van nieuwe conflicten. Ten tweede blijkt dat ethisch juiste besluiten niet onbetwistbaar leiden tot ethisch juiste resultaten.
Beide zaken zorgen voor grote spanningen tussen non-profitorganisaties en bedrijven, terwijl zij elkaar juist in conflictgebieden steeds vaker nodig hebben.
In hun pogingen stabiliteit te brengen komen multinationals voor vele dilemma's te staan. Om er een paar te noemen:

  • Een bedrijf kan de angel uit een conflict halen door welvaart te creëren. Tegelijkertijd profiteren ook niet-democratisch gekozen leiders mee, bijvoorbeeld door belastinginkomsten en joint ventures.
  • Ondernemers doen er goed aan niet te investeren in landen waar zij gedwongen zijn gebruik te maken van ondemocratische machtsstructuren. Maar pragmatisch omgaan met de bestaande machtsstructuren brengt wel een hoger doel binnen bereik, namelijk ontwikkeling van de regio.
  • Waar houdt de maatschappelijke verantwoordelijkheid van een bedrijf op? Bij de fabriekspoort, dus alleen gratis gezondheidszorg voor de eigen personeelsleden? Of strekt die verder, tot het gehele werkgebied, met het risico dat het bedrijf overheidstaken gaat overnemen?
  • Bedrijven die zaken doen met 'foute regimes' kunnen rekenen op reputatieschade. Maar toegeven aan de oproep tot desinvesteren kan ertoe leiden dat duizenden mensen werkloos achterblijven, terwijl het gat gevuld wordt door bedrijven die zich niets aantrekken van arbeids- en milieunormen.

Oud-directeur Heineken in Centraal-Afrika: "Als de wereld niet accepteert dat we in Afrika zijn om geld te verdienen, is dat het toppunt van racisme!” 
ING-directeur: "In een land als Afghanistan, met zo'n achterstand, maak je pragmatisch gebruik van de mogelijkheden in de machtsstructuur.”
Directeur Birma van Premier Oil: "Iedereen vindt dat bedrijven hun invloed moeten aanwenden bij overheden. Maar in Azië kost het veel tijd om vertrouwen te winnen.”

 

Dit boek gaat over winst en idealen, over eigenbelang en belangentegenstellingen, over moraal en ethiek.

Karolien Bais

Karolien Bais (1951) is zelfstandig Nederlands journalist, gespecialiseerd in internationale betrekkingen.

Mijnd Huijser

Mijnd Huijser (1948) is consultant intercultureel management. Na zijn studie filosofie woonde en werkte hij in Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten en Frankrijk.
€ 3.000, toegekend op 04/06/2003
ID
FPD/2003/215
Labels

BOEK
Titel: De winst van vrede, multinationals in conflictgebieden
Auteurs: Karolien Bais & Mijnd Huijser
Paperback, 160 pagina's 
ISBN: 9025416667 
Prijs: 21,90 euro 
Verschijnt op 28 april 2004
Uitgeverij: Business Contact, Amsterdam