India's goedkope proefkonijnen

Uw medicijn getest in het Zuiden

- 'Belgische medicijnen worden getest op Nepalese lijven', titelde de Nepalese krant Sandya Times in februari 2000. Kop van jut was GSK Biologicals, dat een hepatitis E vaccintest plande bij inwoners van het stadje Patan.

- Een beroep doen op artsen en patiënten in goedkopere landen, vermindert de prijs per geteste patiënt met 40 tot 60 procent en versnelt de rekrutering met 20 tot 30 procent. 'Kleine bedrijven kunnen het zich niet veroorloven klinische studies in westerse landen te voeren. De wetgeving is hier zwaar en de administratie een nachtmerrie. Daarom doen wij onze tests in Oost-Europa en nu voor het eerst in India', zegt UCB-persverantwoordelijke Jean-Christophe Donck.

- 'India biedt een immense patiëntenvoorraad met een hoge diversiteit aan ziekten –er zijn bijvoorbeeld 40 miljoen astmapatiënten', valt te lezen op de website van iGATE Clinical Research International, een zogenaamde Contract Research Organisation (CRO). Dergelijke bedrijven, die in opdracht van de farmaceutische firma's klinische tests begeleiden, schieten in India als paddenstoelen uit de grond. Als bijkomende voordelen vermeldt de CRO-website nog de hoge inschrijvingsgraad in de tests, de diversiteit aan etnische groepen, de goede ziekenhuizen en de artsen die bovendien Engelstalig zijn, een competitieve prijs, een steeds meer tegemoetkomende regelgeving en een 'medicijn-naiëve' bevolking. Medicijn-naïef verwijst naar patiënten die geen eerdere medicatie voor hun ziekte kregen en daardoor betrouwbaardere testresultaten opleveren.

- 'Individuele gevallen waarbij iets misloopt, worden ten onrechte gebruikt als illustratie voor standaardpraktijken in de hele sector', zegt persverantwoordelijke Stefan Gijssels van Janssen. Toch wijst zowel Janssen, GSK Biologicals als UCB mijn aanbod van de hand om met artsen en eventueel ook patiënten van een medicijntest van hun keuze te spreken.

- Op het ogenblik dat ik in India ben, meldt de website clinicaltrials.gov dat Johnson & Johnson in het Indiase Hyderabad en Manipal en in andere landen patiënten rekruteert voor een nieuwe placebo-gecontroleerde test van Risperdal voor de preventie van manisch-depressieve episoden. Vikram Patel, psychiater verbonden aan de London School of Hygiene & Tropical Medicine, maakt zich ook over deze test zorgen. Hij vindt het onder meer 'onethisch om deelnemers aan een test beschikbare behandelingen te ontzeggen waarvan de werkzaamheid erkend is.' Bij Janssen is na terugkeer uit India niemand bereikbaar voor commentaar.

- Chandra Gulhati, hoofdredacteur van het medisch blad Monthly Index of Medical Specialties in Delhi, stelt dat de geteste medicijnen vaak te duur zijn voor de proefpersonen. Hij geeft het voorbeeld van Herceptin, een borstkankermiddel van Roche. 'Dit werd in India getest en kwam in 2003 op de markt. Het is een middel dat je lange tijd moet nemen –de jaarlijkse kostprijs in India bedraagt 2,2 miljoen roepie. Dat kan hier niemand betalen.' Bij GSK luidt het dat 'de verantwoordelijkheid voor het leveren van gezondheidszorg buiten onze opdracht ligt'

-'Wij geven jaarlijks toestemming voor zo'n 150 klinische tests van internationale bedrijven, gemiddeld op drie tot vier locaties', zegt DCG-hoofdcontroleur Ashwini Kumar. De meeste tests zijn bedoeld voor de goedkeuring van het medicijn in Europa of de VS. Hij zegt dat zijn dienst een dertigtal mensen telt en het werk volop aankan. Vice-controleur A.B. Ramteke relativeert: er zijn maar vier apothekers en drie biochemici –geen artsen– de rest is administratief personeel. 'We staan in voor de goedkeuring van trials én de toelating van medicijnen op de Indiase markt – dat is te veel werk voor te weinig mensen.'

- 'Wij krijgen zo'n 200.000 roepie (3.372 euro) per patiënt. In India is dat veel geld', zegt dr. Jain van het neuro-instituut in Bangelore. 'De verleiding is groot', knikt ook collega Kalantri van het Mahatma Ghandi-instituut. 'Grote farmaceutische bedrijven bieden artsen buitenlandse reizen aan, later beginnen die artsen voor dat bedrijf klinische tests uit te voeren.' Prof. S. Thanikanchalam, cardioloog in het Sri Ramachandra-ziekenhuis in Chennai, weigerde een chirurgische test van een internationaal bedrijf omdat hij het onethisch vond dat ook een placebogroep een ingreep moest ondergaan. Hij weet niet of andere ziekenhuizen de test wel uitgevoerd hebben. 'Als het ene ziekenhuis weigert, contacteren wij een ander –het protocol van de studie aanpassen doen we nooit', zegt de anonieme CRO-werknemer.

- Een recente studie bij 200 gezondheidswerkers wereldwijd op vraag van de voormalige Amerikaanse nationale adviescommissie bio-ethiek besluit dat een kwart van de klinische studies in ontwikkelingslanden geen ethische beoordeling onderging. 'De schandalen zijn bijna zeker de tip van een ijsberg', menen zowel de Noorse hoogleraar Dukes als Marleen Temmerman, hoogleraar aan de Universiteit Gent.

Dit artikel was genomineerd voor de Filip Decock persprijs.