2007-12-04
In de Nederlandse journalistiek is de situatie nauwelijks beter. Brussel zou een Walhalla kunnen zijn voor onderzoeksjournalisten, vindt Gert-Jan Dennekamp, verslaggever van het NOS-journaal. Maar die onderzoeksjournalisten melden zich nu niet of nauwelijks, terwijl hij zelf beperkte tijd heeft voor uitzoekprojecten. 'Wie zich in Den Haag wil onderscheiden moet enorm zijn best doen, want daar wemelt het van de journalisten. Als je hier in Brussel iéts meer moeite investeert, vallen er veel verhalen te halen.'
Bulcke en Dennekamp waren vrijdagavond 30 november te gast in het Vlaams/Nederlands huis deBuren in Brussel. De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) hield daar een debat over de vraag of de onderzoeksjournalistiek in het hart van Europa faalt. Er werken immers meer dan duizend professionele journalisten in Brussel. Zij volgen het nieuws, maar produceren opvallend weinig diepgravende of onthullende verhalen over de Europese Unie, de NAVO of andere internationale instellingen.
Die kritiek wordt onderschreven door lobby-watcher Erik Wesselius van het Amsterdamse Corporate Europe Observatory. Hij heeft vaak het gevoel te moeten leuren met onderzoeksresultaten waarmee diepgravende journalistiek zijn voordeel kan doen, zoals onlangs nog over biobrandstof en de Duitse autolobby. En als iets in één land wordt opgepikt, laat men het in het andere land zitten. 'Misschien zouden kwaliteitskranten eens kunnen poolen om interessante producties met elkaar te delen?'
Als hij de tijd en de mankracht had, zegt Bulcke, zou hij elke dag wel tien verhalen hebben die het uitzoeken waard zijn. 'Het is geen onwil, maar gebrek aan middelen.' Een concreet voorbeeld? 'De beveiliging van de Europese gebouwen door ingehuurd beveilingspersoneel. Iedereen die hier rondloopt, heeft dat het afgelopen jaar zien exploderen. Bij elke poortje staan vijf mensen. Ik zou graag willen weten hoeveel dat kost en wie dit zo heeft besloten.'
Dennekamp heeft nauwelijks contact met de research-afdeling van het NOS-journaal, zegt hij. Hij wil de voorzet wel geven maar de echte onderzoeksjournalisten zal het onderwerp toch moeten oppakken. 'Vroeger was het nog makkelijker dan nu. Toen kon je de vertrouwelijke stukken bij wijze van spreken gewoon ophalen bij de Commissie. Zo simpel is het niet meer, en de dossiers zijn vaak enorm technisch. Maar daar staat tegenover dat je hier rechtstreeks toegang kunt krijgen tot de ambtenaren die ze opstellen. Dat is in Nederland ongekend. Daar zit er bijna altijd een voorlichter tussen.'
Duits onderzoek wijst uit dat tussen 1989 en 2004 maar liefst 84 procent van de Duitse nationale wetgeving zijn oorsprong vond in Europese regels, zegt Bulcke. Dat getal spreekt voor zichzelf en maakt de geringe inzet van onderzoeksjournalisten in Brussel onbegrijpelijk. Hoewel 'scoren' óók lastig is dat er zo weinig echte Europese media bestaan. De Financial Times en in minder mate de Herald Tribune zijn de enigen. Dat verklaart waarom vooral de Times de Europese primeurs vaak makkelijk kan ophalen.
Wesselius zou het toejuichen als media (of freelancers) vaker externe financiële fondsen aanspreken om diepgravende journalistieke producties mogelijk te maken. Als de subsidiegevers hun geld geven om democratie te bevorderen en verder geen eisen stellen, is daar volgens hem niets mis mee. De Standaard zal daar niet aan meedoen, zegt Bulcke. En ook het NOS-journaal werkt volgens Dennekamp liever niet met vreemd geld. De media zelf moeten andere prioriteiten stellen, vinden ze.
En de onderzoeksjournalisten moeten Brussel beter weten te vinden.
© Jeroen Trommelen, VVOJ
Bulcke en Dennekamp waren vrijdagavond 30 november te gast in het Vlaams/Nederlands huis deBuren in Brussel. De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) hield daar een debat over de vraag of de onderzoeksjournalistiek in het hart van Europa faalt. Er werken immers meer dan duizend professionele journalisten in Brussel. Zij volgen het nieuws, maar produceren opvallend weinig diepgravende of onthullende verhalen over de Europese Unie, de NAVO of andere internationale instellingen.
Die kritiek wordt onderschreven door lobby-watcher Erik Wesselius van het Amsterdamse Corporate Europe Observatory. Hij heeft vaak het gevoel te moeten leuren met onderzoeksresultaten waarmee diepgravende journalistiek zijn voordeel kan doen, zoals onlangs nog over biobrandstof en de Duitse autolobby. En als iets in één land wordt opgepikt, laat men het in het andere land zitten. 'Misschien zouden kwaliteitskranten eens kunnen poolen om interessante producties met elkaar te delen?'
Als hij de tijd en de mankracht had, zegt Bulcke, zou hij elke dag wel tien verhalen hebben die het uitzoeken waard zijn. 'Het is geen onwil, maar gebrek aan middelen.' Een concreet voorbeeld? 'De beveiliging van de Europese gebouwen door ingehuurd beveilingspersoneel. Iedereen die hier rondloopt, heeft dat het afgelopen jaar zien exploderen. Bij elke poortje staan vijf mensen. Ik zou graag willen weten hoeveel dat kost en wie dit zo heeft besloten.'
Dennekamp heeft nauwelijks contact met de research-afdeling van het NOS-journaal, zegt hij. Hij wil de voorzet wel geven maar de echte onderzoeksjournalisten zal het onderwerp toch moeten oppakken. 'Vroeger was het nog makkelijker dan nu. Toen kon je de vertrouwelijke stukken bij wijze van spreken gewoon ophalen bij de Commissie. Zo simpel is het niet meer, en de dossiers zijn vaak enorm technisch. Maar daar staat tegenover dat je hier rechtstreeks toegang kunt krijgen tot de ambtenaren die ze opstellen. Dat is in Nederland ongekend. Daar zit er bijna altijd een voorlichter tussen.'
Duits onderzoek wijst uit dat tussen 1989 en 2004 maar liefst 84 procent van de Duitse nationale wetgeving zijn oorsprong vond in Europese regels, zegt Bulcke. Dat getal spreekt voor zichzelf en maakt de geringe inzet van onderzoeksjournalisten in Brussel onbegrijpelijk. Hoewel 'scoren' óók lastig is dat er zo weinig echte Europese media bestaan. De Financial Times en in minder mate de Herald Tribune zijn de enigen. Dat verklaart waarom vooral de Times de Europese primeurs vaak makkelijk kan ophalen.
Wesselius zou het toejuichen als media (of freelancers) vaker externe financiële fondsen aanspreken om diepgravende journalistieke producties mogelijk te maken. Als de subsidiegevers hun geld geven om democratie te bevorderen en verder geen eisen stellen, is daar volgens hem niets mis mee. De Standaard zal daar niet aan meedoen, zegt Bulcke. En ook het NOS-journaal werkt volgens Dennekamp liever niet met vreemd geld. De media zelf moeten andere prioriteiten stellen, vinden ze.
En de onderzoeksjournalisten moeten Brussel beter weten te vinden.
© Jeroen Trommelen, VVOJ
