VVOJ-onderzoek: potentie voor onderzoeksjournalistiek, maar geen strategie

Dat blijkt uit een onderzoek namens de Vereniging van Onderzoeksjournalisten VVOJ onder 23 hoofdredacties in Nederland en Vlaanderen. Het komt in de praktijk weinig tot strategisch en structureel beleid dat daadwerkelijk tot meer kritische en diepgravende journalistieke verhalen leidt.
Hoofdredacties vinden onderzoeksjournalistiek belangrijk, ook als middel om met eigen nieuws lezers en kijkers te trekken. En er zijn behoorlijk wat redacteuren met belangstelling voor onderzoek die nu niet aan dit type projecten toekomen. Echter, een grondige analyse waarom die onderzoeksverhalen dan toch (te) weinig van de grond komen is er niet. Het te verwachten adagium ʻgeen tijd, geen geldʼ wordt nauwelijks genoemd als oorzaak.

Als remedie noemen hoofdredacties vooral de scholing van hun medewerkers, op maat en op hoog niveau. De eigen rol van de hoofdredactie bij het bereiken van meer onderzoeksoutput, zoals aangegeven vanaf de werkvloer en m.n. te spelen door initiëren, entameren en (organisatorisch) faciliteren van onderzoek, wordt nogal eens onderschat. Men lijkt naar elkaar te kijken en op elkaar te wachten. Oplossingen worden op het niveau van de individuele redacteur gezocht, er wordt veel minder gekeken naar blokkades die mogelijk in de redactie- of projectorganisatie zitten.

De VVOJ prijst de openheid waarmee hoofdredacties aan het onderzoek hebben meegewerkt. De vereniging zal aan de hand van het onderzoek bijdragen aan het ontwikkelen van strategieën ter bevordering van kritische en diepgravende journalistiek in Vlaanderen en Nederland. Scholing op mid-carreer niveau en in de nieuwste technieken speelt daarbij vanuit de VVOJ al een belangrijke rol. Door de VVOJ aangedragen alternatieve vormen van ondersteuning, zoals het opzetten van een centrum voor onderzoeksjournalistiek, worden in het journalistieke veld (nog) nauwelijks aantrekkelijk gevonden. Toch wil de VVOJ ook dergelijke mogelijkheden verder exploreren.

Het onderzoek werd voor de VVOJ uitgevoerd door ʻBeter Blaadjeʼ. De VVOJ wilde weten wat de beste manier is om ervoor te zorgen dat meer onderzoeksjournalistieke verhalen/projecten worden gepubliceerd in Nederland en Vlaanderen. 23 hoofdredacties van diverse typen media zijn geïnterviewd met behulp van een gestandaardiseerde vragenlijst, om ondersteuningswensen te inventariseren en te toetsen aan de praktijk.