2012-06-07

BRUSSEL - Oud-IRJ-studenten Rudy Engels en Carmen De Rudder dienden voor hun eindwerk in 2011 een verzoek in bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) om inspectieverslagen te kunnen raadplegen. Ze deden daarbij een beroep op de WOB, de Wet Openbaarheid van Bestuur. Meer dan een jaar na datum is hun verzoek nog steeds niet ingewilligd. Rudy Engels kadert.

Jullie WOB-procedure verloopt allesbehalve van een leien dakje.
Inderdaad. We waren aan ons onderzoek begonnen met als doel de inspectieresultaten van het FAVV online raadpleegbaar te maken. Het leek ons belangrijk dat mensen toegang hebben tot die gegevens. Stel: je wil uit eten gaan in Leuven. Het zou logisch zijn om dan even te checken hoe het zit met de hygiëne en met de voedselveiligheid in de Leuvense restaurants. Maar het FAVV doet wel erg hard zijn best om de resultaten van de controles niet te moeten vrijgeven.

Hoe lang zijn jullie ondertussen al met de aanvraag bezig?
Op 2 maart 2011 namen we voor het eerst contact op met het FAVV. Per brief verzochten we hen – ons baserend op de WOB – om ons de inspectieverslagen van 2009 te bezorgen. Het FAVV weigerde op basis van recht op privacy, het grote aantal inspectieverslagen en de tijd die het zou kosten om al die verslagen anoniem te maken. Daarop stuurden we een vraag tot heroverweging aan het FAVV zelf en aan de Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten. De Commissie oordeelde dat de inspectieresultaten minstens gedeeltelijk als milieu-informatie kunnen beschouwd worden, en dat is informatie waarop het publiek recht heeft. Maar het FAVV weigerde opnieuw. Op 28 juni stapten we naar de Federale Beroepscommissie voor de toegang tot milieu-informatie. Door bevoegdheidsproblemen duurde het tot 5 oktober voor die kon handelen. Ze vroeg het FAVV om een representatief staal van de documenten, dat ze pas op 1 december kreeg. Onlangs stelde het FAVV bovendien een annulatieberoep in, waardoor we nu dus opnieuw moeten wachten op een uitspraak, die vermoedelijk pas eind dit jaar of begin volgend jaar zal vallen. Tegen die tijd zitten we dus bijna twee jaar na onze initiële vraag. Hallucinant.

Welke motieven zitten er achter de houding van het FAVV?
Tja, daarover kunnen we enkel speculeren. Waarom dreigde het FAVV eerst zelf met publicatie van de verslagen terwijl ze er nu alles aan doen om dat tegen te gaan? Zijn er problemen met hun neutraliteit? Of is er iets dat de consument niet mag weten? Daarop kunnen we geen antwoord geven.

In Denemarken en Groot-Brittannië zijn zulke inspectieresultaten al op te zoeken op het internet. Vanwaar het grote verschil met ons land?
Het FAVV heeft zeker een punt als het zegt dat het openbaar maken van de inspectieresultaten tijd kost. Maar ze zijn sowieso al onderbemand. In één van de antwoorden die ze ons toestuurden, gaven ze toe dat het voor hen niet mogelijk is om alle horecazaken jaarlijks te controleren. Dat terwijl het in Denemarken niet ongewoon is drie keer per jaar controle over de vloer te krijgen. Maar de schuld ligt niet alleen bij het FAVV. Er wordt in België sowieso nog veel te weinig gebruik gemaakt van de WOB. Voor een deel valt dat door de enorme bureaucratische drempel te verklaren, maar zeker niet helemaal. Veel journalisten in België zijn nog te weinig geïnteresseerd en onvoldoende getraind.

Jullie volgden vorig jaar de opleiding Internationale Researchjournalistiek. Kwam de inspiratie voor dit onderzoek van daar?
Het onderzoek komt inderdaad voort uit het eindwerk dat we voor die opleiding moesten maken. Het idee kwam er toen we van Ides Debruyne op Facebook of Twitter een oproep zagen passeren: “is dit niets voor een WOB?” met een link naar een Deense website waar de inspectieresultaten via de horecazaken in kwestie op een kaart gevisualiseerd werden.

Hoe heb je de opleiding voor de rest ervaren?
We hebben heel veel bijgeleerd tijdens de sessies van de verschillende docenten.
En dankzij het eindwerk was het echt een doe-opleiding, waarin we veel waardevolle ervaring hebben opgedaan. Daarbij hadden we veel geluk met de begeleiding van Marleen Teugels, de eerste journaliste in België die succesvol aan wobbing deed.

De opleiding Internationale Researchjournalistiek wordt als postgraduaat aangeboden door Lessius Mechelen en het Fonds Pascal Decroos. De opleiding geeft je inzicht in hoe je een journalistiek researchproject zonder kleerscheuren opzet en biedt je hulpmiddelen aan om zelfstandig een onderbouwd en geloofwaardig journalistiek resultaat op poten te zetten. De docenten zijn Nederlandse en Vlaamse mediamensen en beroepsjournalisten met bewezen onderzoeks- of internationale ervaring. In totaal beslaat de opleiding 136 cursusuren op dinsdag- en donderdagavonden. Interesse? Kijk voor meer informatie op researjournalistiek.eu. 

Door Rafael Njotea

FPD op DOCVILLE

2024-03-06

LEUVEN - Op de 20e editie van DOCVILLE gaan er verschillende documentaires die tot stand kwamen met de steun van Fonds Pascal Decroos in (avant)-première. Het festival loopt van 20 tot en met 28 maart 2024 en vindt plaats in verschillende cinema's in Leuven.