BRUSSEL - Plots staat Eva oog in oog met een portret van haar Congolese overgrootvader François. Teruggevonden in het AfricaMuseum in Tervuren. In het onbekende portret herkent Eva trekken van zichzelf. Ziet ze de man van wie ze familienaam en huidskleur erfde, maar die overleed voor ze geboren werd. Eva vindt haar overgrootvader François Kamanda terug; een Congolees die in 1930 in België neerstreek, aan de hand van zijn witte patron. Het schilderij dat het AfricaMuseum sinds de jaren tachtig in bewaring blijkt te houden, dateert van 1936.
Een Verzwegen Leven is het te boek gestelde resultaat van drie jaar zoeken en graven naar een (familie)geschiedenis die te lang verborgen bleef. Het is de ontdekkingstocht van een achterkleindochter en haar schrijvende vriend, naar een van de vroege Congolezen in België. Toen de Belgische kolonie nog een ver land was waar zwarten doorgaans bleven, weg van de geïdealiseerde witte Europese wereld. Toen de Tweede Wereldoorlog hier nog moest uitbreken, en België plots zelf bezet werd, inclusief de zwarte inwijkelingen die zich ook tegen deze bezetting verzetten.
Het teruggevonden leven van François Kamanda en diens zwarte lotgenoten raakt aan de grote instituten van het kolonialisme: aan het almachtige mijnbedrijf Union Minière de Haut-Katanga, aan de kerk die paters-missionarissen liet komen en gaan, aan de Nationale Loterij die eerst de Koloniale Loterij was, aan Expo '58 met z'n "authentieke" Congolese dorp, aan het voormalige Musée du Congo dat nu AfricaMuseum heet.
Het journalistiek opgevatte boek legt aan de hand van interviews met nazaten en archiefbronnen een onbekend stuk Belgische geschiedenis bloot. Die van een generatie vroege Congolezen in België, die meer eer toekomt dan hen voorlopig toebedeeld werd (bitter weinig, namelijk).
Foto: Baby Annie Kamanda rond 1943 met haar ouders Lucienne en François, die in 1942 huwden. Voor de kerk, en tijdens de Duitse bezetting. (credit: Familiearchief Kamanda)
BOEK
- Titel: Een verzwegen leven
Auteurs: Eva Kamanda, Kristof Bohez
Aantal pagina's: 302
Uitgeverij: Vrijdag
Verschijningsdatum: 05/11/2022
EAN: 978946434115
IN DE PERS
- Eva Kamanda reconstrueert het leven van haar Congolese overgrootvader: ‘Hij wilde witter dan de witten zijn'; De Morgen, 05/11/2022.
- Spionage, evacuatiemissies en tentakels tot bij een nazi-generaal: het Belgisch verzet dat iedereen vergeten is, Het Nieuwsblad, 05/11/2022.
- Actrice Eva Kamanda over haar boek: 'Dit verhaal overstijgt onze familiegeschiedenis', BRUZZ, 07/11/2022.
- Eva schrijft boek over overgrootvader: "Ontdekt dat hij deel was van het Congolese verzet tijdens Tweede Wereldoorlog"; VRT NWS, 10/11/2022.
- De enige zwarte man in Dachau en de eerste zwarte kapper, MO*, 04/06/2023.